۸ عارضه‌ جانبی ناشی از مصرف بیش‌ازحد اسیدهای‌چرب امگا-۳

برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مقادیر زیاد اسیدهای‌چرب امگا-۳ می‌تواند در افراد دیابتی، سطح قند خون را افزایش دهد. به عنوان مثال، یک مطالعه‌‌ی نشان داد که دریافت روزانه 8 گرم اسیدهای‌چرب امگا-3 در یک دوره‌ی 8 هفته‌ای، سبب افزایش 22 درصدی در سطح قند خون در افرادی می‌شود که دیابت نوع 2 دارند. زیرا، مقادیر بالای امگا-3 تولید گلوکز را تحریک می‌کند که می‌تواند به سطوح بالای قند خون در طولانی مدت کمک کند. با این‌حال، تحقیقات دیگر نتایج متناقضی را نشان داده که فقط دوزهای بسیار بالا بر قند خون تأثیر‌گذار هستند. در واقع، تجزیه و تحلیل 20 مطالعه دیگر نشان داد که مقادیر روزانه 3.9 گرم EPA و 3.7 گرم DHA (دو شکل اصلی اسیدهای‌چرب امگا-3) هیچ تأثیری بر سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ندارد.

خونریزی لثه و خونریزی بینی دو مورد از عوارض بارز مصرف بیش‌ازحد روغن ماهی است. یک مطالعه روی 56 نفر نشان داد که مصرف روزانه 640 میلی‌گرم روغن ماهی به مدت چهار هفته، باعث کاهش لخته شدن خون در افراد بالغ و سالم می‌شود. علاوه‌برآن ، یک مطالعه کوچک دیگر نشان داد که مصرف روغن ماهی ممکن است با ریسک بالای خونریزی بینی مرتبط باشد، نتایج نشان داند که 72 درصد از نوجوانانی که روزانه 1 تا 5 گرم روغن ماهی مصرف می‌کنند، خونریزی بینی را به عنوان یک عارضه جانبی تجربه می‌کنند. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود که مصرف روغن ماهی را قبل از عمل جراحی قطع کنید و اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده می‌کنید، قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

قابلیت روغن ماهی برای کاهش فشار خون اثبات‌ شده‌است. در مطالعه‌ای روی 90 نفر که تحت دیالیز بودند انجام شد، مصرف روزانه‌ی 3 گرم اسیدهای‌چرب امگا-3، به طور قابل‌توجهی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را در مقایسه با پلیسبو کاهش می دهد. به طور مشابه، تجزیه و تحلیل 31 مطالعه دیگر نشان داد که مصرف روغن ماهی می‌تواند به طور موثر فشار خون را کاهش دهد، به ویژه برای کسانی که فشار خون بالا یا سطح کلسترول بالایی دارند. در حالی‌که این اثرات قطعا می‌توانند برای کسانی که فشار خون بالایی دارند مفید باشند، می‌توانند مشکلات جدی برای کسانی که فشار خون پایینی دارند نیز ایجاد کنند. روغن ماهی ممکن است با داروهای کاهش‌دهنده فشار خون نیز تداخل داشته باشد، بنابراین اگر تحت درمان فشار خون بالا هستید، مشورت با دکتر برای مصرف مکمل‌ها اهمیت دارد.

اسهال یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی مرتبط با مصرف روغن ماهی است و ممکن است به خصوص در مصرف دوزهای بالا شایع باشد. در واقع، یک بررسی نشان داد که اسهال در کنار سایر علائم گوارشی مانند نفخ، یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی روغن ماهی است. علاوه بر روغن ماهی، انواع دیگر مکمل‌های امگا-3 نیز ممکن است باعث اسهال شوند. به عنوان مثال، روغن دانه کتان یک جایگزین معمول گیاهی برای روغن ماهی است، اما نشان داده شده است که اثر ملین دارد و ممکن است دفعات حرکت روده را افزایش دهد. اگر بعد از مصرف اسیدهای چرب امگا-3 دچار اسهال شدید، مطمئن شوید که مکمل‌های خود را همراه با وعده‌های غذایی مصرف می‌کنید و دوز مصرفی خود را کاهش دهید تا ببینید آیا علائم ادامه دارند یا خیر.

اگرچه روغن ماهی با اثرات خوب خود بر روی سلامت قلب شناخته شده است، بسیاری از افراد پس از شروع مصرف مکمل‌های روغن ماهی احساس سوزش سر دل می‌کنند. سایر علائم رفلاکس اسیدی، از جمله آروغ زدن، حالت تهوع و ناراحتی معده، از عوارض جانبی رایج روغن ماهی هستند که به دلیل محتوای بالای چربی آن ایجاد می‌شوند. در چندین مطالعه نشان داده شده است که چربی باعث ایجاد سوء‌هاضمه می‌شود. رعایت دوز متوسط و مصرف مکمل‌ها همراه با وعده‌های غذایی می‌تواند به طور موثری رفلاکس اسیدی را کاهش داده و علائم را تسکین دهند. علاوه‌برآن، تقسیم دوز به بخش‌های کوچکتر در طول روز ممکن است به رفع سوءهاضمه کمک کند.

سکته هموراژیک وضعیتی است که با خونریزی در مغز مشخص شده و معمولاً توسط پارگی عروق خونی ضعیف ایجاد می‌شود. برخی از مطالعات حیوانی نشان دادند که مصرف بالای اسیدهای‌چرب امگا-3 می‌تواند توانایی خون را برای لخته شدن کاهش و ریسک سکته مغزی هموراژیک را افزایش دهد. این یافته‌ها با سایر تحقیقاتی که نشان می‌دهند روغن ماهی می‌تواند انعقاد خون را مهار کند، مطابقت دارد. اما مطالعات دیگر نتایج متفاوتی را نشان داده و می‌گویند که هیچ ارتباطی بین مصرف ماهی و روغن ماهی و خطر سکته هموراژیک وجود ندارد. مطالعات بیشتر انسانی باید برای تعیین چگونگی تاثیر اسیدهای‌چرب امگا-3 بر روی خطر سکته هموراژیک، انجام شود.

انواع مشخصی از مکمل‌های اسید چرب امگا-3 دارای مقادیر زیادی از ویتامین آ هستند که اگر زیاد مصرف شوند، می توانند سمی باشند. برای مثال، تنها یک قاشق غذاخوری (14 گرم) روغن کبد ماهی کاد می‌تواند تا 270 درصد از نیاز روزانه ویتامین آ شما را در یک وعده تامین کند. سمیت ویتامین آ می‌تواند عوارض جانبی مانند سرگیجه، حالت تهوع، درد مفاصل و تحریک پوستی را ایجاد کند. در دراز مدت، همچنین می‌تواند منجر به آسیب کبدی و حتی نارسایی کبدی در موارد شدید شود. به همین دلیل، بهتر است به محتوای ویتامین‌آ مکمل امگا-3 خود توجه داشته باشید و دوز مصرفی خود را متعادل نگه دارید.

برخی از مطالعات نشان دادند که مصرف دوزهای متوسط روغن ماهی می‌تواند کیفیت خواب را افزایش دهد. به عنوان مثال، یک مطالعه روی 395 کودک نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی گرم اسیدهای‌چرب امگا-3 به مدت 16 هفته، به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند. اگرچه، در برخی موارد، مصرف بیش از حد روغن ماهی ممکن است با خواب تداخل داشته باشد و به بی خوابی کمک کند. در یک مطالعه، گزارش شد که مصرف دوز بالای روغن ماهی علائم بی خوابی و استرس را برای بیمار با سابقه افسردگی بدتر می‌کند. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است تا متوجه بشویم که چگونه دوزهای بالا بر کیفیت خواب در جمعیت عمومی تأثیر می‌گذارند.

اگرچه توصیه‌ها می‌توانند بسیار متنوع باشند، اغلب سازمان‌های بهداشتی مصرف روزانه حداقل 250 تا 500 میلی‌گرم EPA و DHA را به صورت ترکیبی (دو شکل ضروری اسیدهای چرب امگا-3) توصیه می‌کنند. با این حال، اغلب مقدار بیشتری برای افراد با شرایط سلامت خاصی، مانند بیماری قلبی یا سطوح بالای تری گلیسرید، توصیه می شود. به عنوان مرجع، یک نرم ژل معمولی 1000 میلی‌گرمی از روغن ماهی معمولاً حاوی حدود 250 میلی‌گرم EPA و DHA به صورت ترکیبی است، در حالی که یک قاشق چای خوری (5 میلی لیتر) روغن ماهی مایع در حدود 1300 میلی‌گرم است.

به گفته سازمان ایمنی غذای اروپا، مکمل‌های اسید چرب امگا-3 را می توان به طور ایمن تا دوزهای 5000 میلی‌گرم در روز مصرف کرد. به عنوان یک قاعده کلی، اگر دچار علائم منفی شدید، به سادگی مصرف خود را کاهش دهید یا به جای آن از طریق منابع غذایی نیازهای اسیدچرب امگا-3 خود را برطرف کنید.