چه عواملی می‌تواند باعث معده درد شود؟

سوءهاضمه که اختلال در هضم نیز نامیده می‌شود، باعث معده درد خفیف در قسمت بالایی شکم می‌شود. این شرایط به عنوان بیماری درنظر گرفته نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از علائمی است که پس از یک وعده غذایی شروع می‌شوند. 

این شرایط به‌طور عمده با خوردن مقدار زیاد غذا در یک وعده یا خیلی سریع غذا خوردن ایجاد می‌شود. غذاهایی که سوءهاضمه را افزایش می‌دهند، شامل غذاهای تند (ادویه‌دار) یا چرب است. سایر عواملی که باعث افزایش سوءهاضمه می‌شوند، عبارتند از:

معده درد در سوءهاضمه به‌دلیل افزایش حساسیت پوشش دستگاه گوارشی به اسید معده یا کشش ایجاد می‌شود. در بعضی موارد، اسید معده می‌تواند پوشش معده را تجزیه کند و باعث سوزش و التهاب شود.

درمان سوءهاضمه شامل مصرف دارو و تغییر عادت‌های غذایی است: اجتناب از خوردن غذاهای محرک، خوردن وعده‌‌های غذاهای زیاد اما حجم غذایی کم در روز، و کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار. آنتی‌اسیدها نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند. 

این بیماری به علائمی مانند سوزش معده، درد قفسه سینه، و درد شکم اشاره دارد. رفلاکس معده به مری زمانی اتفاق می‌افتد که عضله انتهایی مری، که اسفنکتر انتهایی مری نامیده می‌شود، به‌طور کامل بسته نمی‌شود. این باعث می‌شود تا غذا و مایعات موجود در معده، به مری- که عامل اتصال گلو به معده است- برگشت داده شوند.

عواملی که بر اسفنکتر تحتانی مری تأثیر می‌گذارند و باعث ریفلکس معده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

درمان ریفلاکس معده به مری معمولا شامل اصلاح سبک زندگی است: کاهش وزن، اجتناب از مصرف غذاهای محرک و خوردن وعده‌های غذایی کمتر. بالا نگه‌داشتن سر هنگام دراز کشیدن و خودداری از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا خوردن نیز می‌توانند کمک‌کننده باشد.

داروها نیز می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند. آنتی‌اسیدها و داروهایی مثل بلوکه‌کننده‌های H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون که مقدار اسید تولیدی را کاهش می‌دهند. آنتی‌اسیدها بدون نسخه در دسترس هستند، درحالی‌که، بلوکه‌کننده‌های H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون معمولا هم بدون نسخه و هم به‌صورت تجویزی قابل‌تهیه هستند.

عدم‌تحمل لاکتوز به دلیل کمبود آنزیم گوارشی لاکتاز در روده باریک اتفاق می‌‌افتد. لاکتاز باعث تجزیه و هضم قند موجود در شیر، یعنی لاکتوز می‌شود. وقتی بدن لاکتاز کافی نداشته باشد، لاکتوز موجود در غذا وارد روده بزرگ (کولون) می‌شود و باکتری‌های روده شروع به تخمیر و تجزیه آن می‌کنند و این مسئله منجر به معده‌درد و سایر علائم مثل نفخ و خروج گاز می‌شود.

مهم‌ترین راه درمان عدم‌تحمل لاکتوز، خودداری از مصرف محصولات لبنی مثل شیر است. در برخی از افراد لازم است مقدار کمی از لاکتوز مصرفی را محدود شود، درحالی‌که برخی دیگر باید به‌طور کامل از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی لاکتوز خودداری کنند.

همچنین قبل از خوردن یا نوشیدن فرآورده‌های شیری، می‌توانید قرص لاکتاز مصرف کنید یا قبل از نوشیدن آن، قطره لاکتاز را به شیر اضافه کنید. لاکتاز، لاکتوز موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را تجزیه کرده و احتمال بروز علائم عدم‌تحمل لاکتوز را کاهش می‌دهد. با این حال، کودکان خردسال و خانم‌های باردار ممکن است نتوانند از قرص یا قطره لاکتاز استفاده کنند. قبل از مصرف آن‌ها حتماً باید با پزشک مشورت کنید.

برخی از داروهای خوراکی، می‌توانند بخش‌های مختلف دستگاه گوارشی را تحریک کنند و باعث معده درد شوند. اگر داروها در مری گیر کنند، یا راه خود را به معده پیدا نکنند، ممکن‌است ترکیبات شیمیایی خود را آزاد کرده و باعث سوزش شوند. برخی از داروها مانع عملکرد عضله اسفنکتر تحتانی مری می‌شوند.

یک گروه رایج از داروها که با معده درد مرتبط هستند، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) هستند. این داروها شامل ایبوبروفن، و سایر داروهای مسکن هستند. این داروها مقاومت دیواره معده را در برابر اسید معده کاهش می‌دهند، که گاهی می‌تواند باعث التهاب دیواره معده (گاستریت)، زخم معده، خون‌ریزی و حتی سوراخ‌شدن دیواره معده شوند.

با استفاده از برخی از داروها، معده درد بهبود پیدا می‌کند. اگر معده درد شدید باشد، پزشک مصرف داروی جدید یا داروهای بدون نسخه را پیشنهاد می‌کند که به بهبود علائم کمک می‌کنند. برای پیشگیری از سوزش معده توسط این داروها:

عدم‌تحمل گلوتن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نمی‌تواند پروتئین گلوتن را تجزیه و هضم کند. گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو، و سایر غلات یافت می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهند که عدم‌تحمل گلوتن به دلیل سد روده‌ای ضعیف است. وقتی فردی با سد روده‌ای ضعیف، گلوتن مصرف می‌کند، یک پاسخ ایمنی التهابی آغاز می‌شود که باعث بروز علائمی مثل نفخ، درد، گرفتگی عضلات شکم، سردرد و خستگی می‌شود.

یک نوع شدید از عدم‌تحمل گلوتن وجود دارد که بیماری سلیاک نامیده می‌شود. سلیاک یک بیماری خودایمنی است که در آن، خوردن گلوتن باعث التهاب و آسیب روده باریک در طول زمان می‌شود.

راهکار رفع عدم‌تحمل گلوتن و بیماری سلیاک، مصرف غذاهای فاقد گلوتن است.

تیروئید غده‌ای است که با تولید هورمون به عملکرد بدن کمک می‌کند. وقتی تیروئید به درستی عملکرد خود را انجام ندهد، اختلالات تیروئیدی اتفاق می‌افتند.

غده تیروئید می‌تواند کم‌کار یا پرکار شود. هیپوتیروئیدیسم زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید نتواند هورمون کافی تولید کند و هایپرتیروئیدیسم زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید مقدار بیش‌ازحدی از هورمون تیروکسین را تولید می‌کند.

انواع مختلفی از اختلالات تیروئیدی وجود دارند که عبارتند از:

تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات تیروئیدی و مشکلات گوارشی باهم اتفاق می‌افتند.

برای درمان مشکلات مربوط به معده که ناشی‌از اختلالات تیروئیدی است، اختلالی که باعث آن شده‌است باید درمان شود. اگر داروهای درمانی تیروئیدی باعث معده درد شوند، سایر روش‌های درمانی باید بررسی شوند.