یُد، عنصری ضروری برای تولید هورمونهای تیروئیدی در غدهی تیروئید است. از آنجایی که بدن بهخودیخود ید تولید نمیکند، باید از منابع غذایی تأمین شود و ایجاد تعادل مناسب از آن کلیدی است. سطوح ناکافی یا مصرف بیشازحد ید میتواند منجر به بیماری تیروئید یا بدتر شدن آن شود. همچنین، باعث سایر مشکلات سلامتی نیز میشود.
اهمیت ید
هنگامی که ید مصرف میکنید، به سرعت جذب بدن شده و وارد جریان خون میشود. تیروئید دارای سلولهای ریزی است که یدِ در گردش را جذب و اکسید میکند؛ بنابراین، میتوان از آن برای ایجاد تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) که هورمونهای تیروئیدی هستند، استفاده کرد که مسیر خود را در سراسر بدن برای تنظیم متابولیسم باز و عملکرد سالم قلب، مغز و سایر اندامها را تضمین میکنند. با وجود اینکه بخش عمدهی ید در غدهی تیروئید متمرکز است، ید غیرهورمونی در انواع بافتهای بدن از جمله غدد پستانی، چشمها، مخاط معده، دهانه رحم و غدد بزاقی یافت میشود.
سطوح T3، T4 و همچنین هورمون محرک تیروئید (TSH) که تحتتأثیر این دو قرار دارد، اگر خارج از محدوده طبیعی باشند، میتوانند منجر به مشکلاتی مانند کمکاری تیروئید، پرکاری تیروئید و عوارض مربوط به کمکاری یا پرکاری تیروئید شوند.
این ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مصرف کم یا بیشازحد ید، رخ دهد.
مقدار نیاز روزانه به ید
با توجه به اعلام سازمان غذا و تغذیه آکادمیهای ملی آمریکا، میزان توصیهشده برای ید در رژیم غذایی، در ایالات متحده از ۹۰ میکروگرم در روز برای کودکان نوپا تا ۱۵۰ میکروگرم برای نوجوانان و بزرگسالان متغیر است.
با توجه به این که یک فنجان ماست کمچرب ساده حاوی حدود ۷۵ میکروگرم ، ۸۵ گرم استیک ماهی حاوی حدود ۵۴ میکروگرم، یک فنجان پاستای پخته حاوی حدود ۲۷ میکروگرم و یک چهارم قاشق چایخوری نمک یددار حاوی حدود ۷۱ میکروگرم ید است، اکثر مردم میتوانند بهآسانی مقدار مورد نیاز را دریافت کنند.
بازه سنی | مقدار توصیهشده مصرف ید روزانه (میکروگرم) |
۰ تا ۶ ماه | ۱۱۰ میکروگرم |
۷ تا ۱۲ ماه |
۱۳۰ میکروگرم |
۱ تا ۸ سال | ۹۰ میکروگرم |
۹ تا ۱۳ سال |
۱۲۰ میکروگرم |
بالای ۱۴ سال | ۱۵۰ میکروگرم |
دوران بارداری |
۲۲۰ میکروگرم |
دوران شیردهی | ۲۹۰ میکروگرم |
دوران بارداری و شیردهی
انجمن تیروئید آمریکا توصیه میکند که همهی خانمهای باردار و شیرده، مکملهای دوران بارداری حاوی ۱۵۰ میکروگرم ید در روز را بهعنوان بخشی از مصرف کلی توصیه شده در روز مصرف کنند. با این حال، مصرفِ ید بیشازحد میتواند در این خانمها خطرناک باشد.
منابع ید
اکثر افراد به دلیل یددار شدن نمک و استفاده از غذاهای غنی از ید مانند موارد زیر مشکلی برای دریافت مقدار توصیه شدهی ید، ندارند:
ماده غذایی | میزان ید (میکروگرم) |
ماست کمچرب ساده (۱ فنجان) | ۷۵ میکروگرم |
شیر کمچرب (۱ فنجان) |
۵۶ میکروگرم |
نان غنیشده (۲ برش) | ۴۵ میکروگرم |
میگو (۸۵ گرم) |
۳۵ میکروگرم |
ماکارونی غنیشده (۱ فنجان) | ۲۷ میکروگرم |
تخممرغ (۱ عدد بزرگ) |
۲۴ میکروگرم |
کنسرو ماهی تن در روغن (۸۵ گرم) | ۱۷ میکروگرم |
آلو خشک (۵ عدد آلو) | ۱۳ میکروگرم |
پنیر چدار (۳۰ گرم) | ۱۲ میکروگرم |
آب سیب (۱ فنجان) | ۷ میکروگرم |
آزمایش های تیروئید در کرمانشاه
در کرمانشاه برای انجام انواع این آزمایشها در اسرع وقت و با بالاترین دقت، به مجموعه آزمایشگاهی بوعلی میتوانید مراجعه کنید.
کمبود ید
از آنجایی که ید برای ساخت هورمون تیروئید مورد نیاز است، کاهش سطح آن میتواند منجر به کمکاری تیروئید شود. همچنین، کمبود ید با ایجاد گواتر (بزرگ شدن تیروئید) مرتبط است.
تأثیر کمبود ید زیاد، شدیدتر میشود. کودکانی که از مادرانی با کمبود شدید ید بهدنیا میآیند، ممکن است دچار اختلال رشد، ناتوانیهای ذهنی شدید و غیرقابل برگشت و مشکلات حرکتی، گفتاری و شنوایی شوند.
حتی کمبود خفیف ید در دوران بارداری میتواند منجر به کمبودهای ذهنی خفیف شود، اگرچه بسیاری از کودکان با مکملهای ید بهبود مییابند. همچنین، کمبود خفیف ید میتواند باعث سقط جنین شود.
بیماری فیبروکیستیک پستان، یک بیماری خوشخیم است که بیشتر در خانمهایِ سنین باروری دیده میشود و با کمبود ید نیز همراه است.
عوامل خطر
سازمان بهداشت جهانی(WHO) تخمین میزند که دو میلیارد نفر از جمله ۲۸۵ میلیون دانشآموز دچار کمبود ید هستند که از میان آنها، اختلالات کمبود ید حدود ۷۴۰ میلیون نفر را تحتتأثیر قرار میدهد.
عوامل خطر خاصی برای کمبود ید وجود دارد که همه باید بدون توجه به محلی که در آن زندگی میکنند، از آنها آگاه باشند:
بارداری
برنامهی غذایی کمنمک یا بدون نمک
برنامهی غذایی فاقد ید و سرشار از غذاهای گواتروژن مانند سویا، و سبزیجات چلیپایی (مانند کلم، کلم بروکلی و گل کلم) که ممکن است به طور قابلتوجهی بر توانایی بدن برای استفاده از یدی که دریافت میکند، تأثیر بگذارد.
مکملهای پیشگیرانه در صورت ابتلا به بیماری تیروئید
برخی از پزشکان معتقدند که هر فردی با مشکل تیروئید، نیاز به مکمل ید دارد. برخی پزشکان نیز ممکن است گیاهان حاوی ید را توصیه کنند.
این موضوع میتواند خطرناک باشد، به این دلیل که مکملهای ید میتوانند با چندین نوع دارو، از جمله داروهای ضدتیروئید که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می شوند، تداخل داشته باشند.
اگر کمبود ید، دلیل کمکاری تیروئید نباشد، مکملهای ید مفید نخواهند بود.
شما باید در مورد افزایش مصرف ید خود بسیار مراقب باشید، مگر این که شما و پزشکتان شواهد بسیار قوی دال بر کمبود ید داشته باشید. این امر بهویژه در صورتی که باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، صادق است.
اضافی بودن ید
برای برخی از افراد درگیر با غدهی تیروئید غیرطبیعی، ید بیشازحد میتواند کمکاری تیروئید را تحریک یا بدتر کند. در حالی که در ابتدا، ممکن است انرژی بیشتری داشته باشید، اما دوزهای بالا میتواند باعث ید اضافی شود که باعث میشود ظرف چند روز احساس خستگی و درد کنید.
این به این دلیل است که مصرف زیاد ید میتواند باعث تشدید و برانگیخته شدن تیروئید توسط لنفوسیتها و گلبولهای سفید خون که به دلیل آسیب یا تحریک مزمن تجمع مییابند، شود.
علاوهبر این، مقادیر زیادی ید توانایی تیروئید برای ساخت هورمونهای تیروئید را مسدود میکند. مطالعهای در سال ۲۰۱۴ در مجلهی غدد درونریز و متابولیسم نشان داد که سطوح ید بیشازحد، ایمن نیست و ممکن است منجر به کمکاری تیروئید و تیروئیدیت خودایمنی (تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن) بهویژه در افراد مبتلا به بیماری عودکنندهی تیروئید، شود.
بر اساس مطالعهای که در سال ۲۰۱۲ در مجلهی اطفال منتشر شد، خانمهایی که در دوران بارداری بیشازحد مکمل ید مصرف میکنند، ممکن است صاحب نوزادانی با کمکاری مادرزادی تیروئید شوند که اگر درمان نشود، میتواند منجر به مشکلات ذهنی، رشدی و قلبی شود.
با وجود این که مسمومیت با ید نادر است، مصرف بیشازحد ید میتواند به اندازهی کمبود ید مشکلساز باشد.
به اندازهی کافی ید دریافت میکنید یا بیشتر از حد طبیعی؟
در حالی که ید را میتوان در ادرار تشخیص داد، تکیه بر چنین آزمایشی مفید نیست؛ زیرا ۹۰ درصد یدی که مصرف میشود، به سرعت از دفع خواهد شد. در عوض، پزشکان از آزمایشهای تیروئید برای تعیین این که آیا مصرف ید نگرانکننده است یا خیر، استفاده میکنند.
علاوهبر این، کمبود ید معمولاً بر اساس ایجاد گواتر، کمکاری تیروئید یا کمکاری مادرزادی تیروئید (عملکرد کم تیروئید در بدو تولد) شناسایی میشود.