مجرای ادرار (Urethra)، لولهای است که ادرار از طریق آن جریان مییابد تا از بدن خارج شود. دیورتیکول مجرای ادرار (UD) کیسهای است که در طول مجرای ادرار تشکیل میشود. این کیسه به دلیل محل قرارگیری آن، هنگام ادرار کردن به طور مداوم پُر از ادرار میشود. این گاهی اوقات منجر به درد، مشکلات ادراری، عفونتهای مکرر و بیاختیاری ادرار میشود.
با وجود این که نادر است، اما گاهی دیورتیکول مجرای ادرار میتواند منجر به تشکیل سنگ مجرای ادرار شود؛ سنگ سختی که در نتیجهی تجمع ادرار راکد و رسوبات نمک در دیورتیکول، در مجرای ادرار تشکیل شده است.
با وجود این که تعداد افرادی که با این بیماری تشخیص داده میشوند، در حال افزایش است، معمولاً دیورتیکول مجرای ادرار یک بیماری شایع نیست. محققین حدس میزنند که شیوع فزایندهی آن صرفاً به دلیل وجود تکنیکهای تصویربرداری پیچیدهتر است که منجر به تشخیصهای بیشتر نسبت به گذشته میشود. دیورتیکول مجرای ادرار به طور کلی در خانمها بیشتر از آقایان است.
علائم
علائم دیورتیکول مجرای ادرار متفاوت است که وجود و شدت آنها معمولاً به اندازهی کیسه ارتباطی ندارد. در واقع، ممکن است دیورتیکول مجرای ادرار داشته و بدون علامت باشید (هیچ علائمی را تجربه نکنید).
برخی از علائم رایج این بیماری عبارتاند از:
درد هنگام ادرار کردن (دیسوریا)
وجود خون در ادرار (هماچوری)
نشت بعد از ادرار کردن
کیستهای مکرر
عفونتهای مکرر دستگاه ادراری (UTI)
رابطه جنسی دردناک
ناحیهی حساس یا توده روی دیواره واژن
عفونتهای مثانه
درد لگن
ممکن است فقط برخی از این علائم را تجربه کنید نه همهی آنها را! علاوهبر این، ممکن است علائم ثابت نباشند، یعنی ممکن است برای مدت طولانی ناپدید شوند و سپس مجدداً بازگردند.
دلایل
ممکن است با دیورتیکول مجرای ادرار متولد شده باشید یا ممکن است به آن مبتلا شوید. دیورتیکول مادرزادی مجرای ادراری (از بدو تولد وجود دارد)، معمولاً از کیستهای مجرای گارتنر (Gartner duct) و کیستهای مجرای مولرین سرچشمه میگیرد. علت دیورتیکول اکتسابی مجرای ادرار همیشه مشخص نیست، اما با انسداد غدد مجرای ادرار و عفونتهای متعدد مثانه که تصور میشود دیوارههای مجرای ادرار را ضعیف میکند، مرتبط است. تروما در هنگام زایمان طبیعی نیز بهعنوان عاملی در تشکیل دیورتیکول مجرای ادرار شناخته شده است.
تشخیص
علائم دیورتیکول مجرای ادراری اختصاصی نیست؛ یعنی علائم بسیاری از بیماریهای مرتبط با مثانه یا مجرای ادرار را به بروز میدهد. در برخی از افراد، این بیماری بهاشتباه، سالها بهعنوان بیماریهای دیگری مانند سیستیت (Cystitis) و ولوودینیا (Vulvodynia) تشخیص داده شده و درمان میشوند. همچنین گاهی اوقات کاملاً تصادفی تشخیص داده میشود، مانند زمانی که آزمایشهای تصویربرداری به دلایل کاملاً متفاوت انجام میشود.
مطمئنترین راههایی که میتوان دیورتیکول مجرای ادرار را توسط پزشک تشخیص داد، عبارتاند از:
معاینهی فیزیکی
سونوگرافی
سیستوسکوپی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
سیستورتروگرام ادرار (VCUG)
انواع تست خون در کرمانشاه
در کرمانشاه برای انجام انواع این آزمایشها در اسرع وقت و با بالاترین دقت، به مجموعه آزمایشگاهی بوعلی میتوانید مراجعه کنید.
درمان
برداشتن با جراحی راه اصلی برای درمان دیورتیکول علامتدارِ مجرای ادرار است. به دلیل حساسیت بالای آن، در صورت انتخاب جراحی، باید توسط متخصص اورژانس انجام شود.
گزینههای جراحی عبارتاند از:
حذف کامل کیسه: این روش محتملترین مسیری است که پزشک توصیه میکند.
برش دادن از گردن کیسه و تخلیهی کامل محتویات آن.
روش اسپنس (Spence) که شامل باز کردن دیورتیکول مجرای ادرار به داخل واژن است؛ یعنی یک سوراخ برای محتویات کیسه ایجاد میشود تا بتواند از طریق واژن به بیرون جریان یابد.
ابتدا هرگونه عفونتی که ممکن است داشته باشید، باید قبل از انجام جراحی برطرف شود.
گزینهی جراحی انتخابشده به اندازه و محل دیورتیکول مجرای ادرار و همچنین سایر عوامل شناساییشده توسط پزشک بستگی دارد. در طول جراحی، جراح شما ممکن است هرگونه مشکل بیاختیاری ادرار را که ممکن است تجربه کرده باشید، برطرف کند. پس از جراحی، احتمالاً به مدت ۲۴ ساعت مقداری آنتیبیوتیک برای جلوگیری از عفونت به شما داده میشود. همچنین ممکن است برای شما یک سوند تعبیه شود که برای بهبودی بهتر برای چند هفته در جای خود باقی میماند. از شما خواسته میشود که در هفتههای بعدی برای بررسی موفقیت جراحی، وضعیت بهبودی و برداشتن سوند، حتماً آزمایشهای بعدی را انجام دهید.
هر یک از این روشهای جراحی، شما را در معرض خطر برخی از عوارض جانبی از جمله خونریزی جدی، عود دیورتیکول مجرای ادرار، عفونت، فیستول مجرای ادرار و اسکار مجرای ادراری قرار میدهد؛ بنابراین، شما باید قبل از رضایت دادن به جراحی، همه این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید.
از طرف دیگر، ممکن است قبل از این که به جراحی فکر کنید، بخواهید منتظر بمانید تا ببینید آیا علائم بدتر میشود یا دیورتیکول مجرای ادرار بزرگتر میشود یا نه. همچنین، این امکان وجود دارد که شما اصلاً تمایلی به جراحی نداشته باشید. در این صورت، پزشک به شما کمک میکند تا یک برنامهی مدیریتی را طراحی کنید. با این حال، باید بدانید که اطلاعات زیادی در مورد راههای درمان دیورتیکول مجرای ادرار بدون جراحی وجود ندارد. همچنین، هیچ راهی برای دانستن این که آیا کیسهها بزرگتر یا علائم بدتر میشوند، وجود ندارد.
همچنین باید بدانید که اگرچه بسیار نادر است، اما مواردی وجود داشته است که افراد مبتلا به دیورتیکول مجرای ادرار به کارسینوم (نوعی سرطان) مبتلا شدهاند.
سخنی از مجموعه آزمایشگاهی بوعلی
اگر دیورتیکول مجرای ادرار در شما تشخیص داده شده است، مهم است که شرایط و گزینههای درمان را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر مایل نیستید عمل جراحی انجام دهید باید با پزشک مشورت کرده و تأیید او برای این نیازی به جراحی نیست را دریافت کنید.
اگر جراحی را انتخاب کردید، طبیعی است که نسبت به عمل و نتایج احتمالی آن نگران باشید. پزشک متخصص باید جزئیات آنچه را که باید قبل، حین و بعد از جراحی انتظار داشته باشید، به شما ارائه دهد. توصیه میشود که انتظارات مثبت و در عین حال واقع بینانه از نتایج جراحی خود داشته باشید و برای احتمال عود دیورتیکول مجرای ادرار آماده شوید.