زندگی مدرن، پرمشغله و استرسزاست و احساس خستگی پس از یک هفته کار مداوم، چند شب دیر خوابیدن، بیماری یا حوادث اضطرابآور، «عادی» است. همه ما به استراحت نیاز داریم و در بسیاری از موارد، تنها چیزی که لازم داریم کمی خواب و استراحت اضافی است تا به حالت اولیه بازگردیم.
اما وقتی خستگی مزمن از بین نمیرود و شروع به اثرگذاری در زندگی روزمره ما میکند، امری طبیعی نیست، مخصوصاً اگر:
- حتی پس از یک خواب خوب شبانه، با حس خستگی بیدار میشوید
- مه مغزی، سردرد یا مشکل تمرکز را تجربه میکنید
- پس از ورزش یا دورههای فعالیت شدید ذهنی، احساس ناراحتی دارید
- برای آن که بتوانید کار خود را به طور مؤثر انجام دهید و با دوستان خود معاشرت کنید، احساس خستگی بیش از حد میکنید
- با وجود گذشت ماهها پس از یک بیماری، تصادف یا استرس شدید، همچنان خستگی طولانیمدت را تجربه میکنید.
گام اول در شناسایی علت خستگی مزمن
اندازه کمر بزرگتر، مردان را در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، دیابت نوع 2 و سرطان قرار میدهد، به این دلیل که خطر ابتلا به برخی مشکلات سلامتی علاوه بر وزن کلی بدن، تحتتأثیر ناحیهای است که بدن شما چربی را در آنجا ذخیره میکند. اگر اندازه دور کمر شما بالاتر از 94 سانتیمتر باشد، یک رژیم غذایی سالم و متعادل که مصرف غذاهای پرکالری را کاهش میدهد، میتواند به کاهش اندازه کمر شما کمک کند.
به غیر از اندازهگیری کمر، چندین شاخص دیگر وجود دارد که میتواند اطلاعات بیشتری در مورد خطر دیابت به شما بدهد. آزمایش خون دیابت (HbA1c) میتواند کمک کند تا ارزیابی کنید که بدن شما چقدر قند خون را کنترل میکند. این فاکتور مهم به شما نشان دهد که آیا در حال ابتلا به پیشدیابت یا دیابت هستید یا نه. ارزیابی ریسک بیماری، اولین گام برای ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و جلوگیری از ابتلا به دیابت است.
چگونه اندازه کمر خود را اندازهگیری کنیم؟
- پایین دندهها و بالای باسن خود را پیدا کنید؛
- نوار اندازهگیری را در اطراف کمر خود ببندید، در میان این نقاط؛
قبل از اندازهگیری به طور طبیعی نفس بکشید.
آقایان باید 150 دقیقه فعالیت بدنی در هفته انجام دهند
این تمرین باید متوسط باشد، مثلا پیادهروی سریع، دوچرخهسواری یا حتی انجام برخی کارهای فیزیکی در خانه! با این حال، 41% از آقایان به اندازه کافی ورزش نمیکنند. این آمار تعجبآور است با توجه به اینکه ورزش مزایای بیشماری برای ذهن و بدن ما دارد از جمله کاهش خطر ابتلا به دیابت، سکته مغزی و افسردگی.
انجام آزمایش های تشخیص خستگی مزمن در کرمانشاه
در کرمانشاه برای انجام انواع این آزمایشها در اسرع وقت و با بالاترین دقت، به مجموعه آزمایشگاهی بوعلی میتوانید مراجعه کنید.
کم خونی
یکی از شایعترین شرایط مرتبط با خستگی، کمخونی است. کمخونی میتواند ناشی از کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون یا اختلال در تولید هموگلوبین باشد که مسئول انتقال اکسیژن در خون است.
با کاهش میزان هموگلوبین، توانایی خون برای انتقال اکسیژن به اندامها، عضلات و بافتها کاهش مییابد. این بدان معنی است که انرژی کمتری برای این اندامها در دسترس است، که منجر به حس علائم خستگی میشود. این امر به ویژه زمانی آشکار میشود که اکسیژن مغزی کاهش مییابد. برخی مطالعات نشان دادهاند که خستگی در واقع ممکن است به دلیل کمبود آهن در سطح سلولی باشد، نه کمخونی، زیرا آهن نقش مهمی در تشکیل گلبولهای قرمز خون دارد. علل متنوع کمخونی نیاز به درمانهای متفاوتی دارد، بنابراین قبل از شروع هر گونه درمان، شناسایی نوع کمخونی ضروری است.
تستهای موجود
نارسایی تیروئید
خستگی یکی از علائم شایع بیماری تیروئید است. سیستمهای آدرنال و تیروئید بهطور نزدیک با تنظیمات متقابل بین محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تیروئید (HPT) درگیر هستند. افزایش استرس میتواند باعث کاهش تولید هورمونهای تیروئید شود. گلوکوکورتیکوئیدها میتوانند تبدیل T4 به T3 را مهار کنند که منجر به کاهش میزان سرم T3 میشود. مطالعات همچنین تأیید کردهاند که استرس طولانیمدت موجب کاهش میزان هورمون تیروئید محیطی میشود.
هورمون تیروئید در چندین فرآیند تولید انرژی، یعنی چرخه اسید سیتریک Creb و فسفوریلاسیون اکسیداتیو مورد نیاز است. در واقع مشکل تیروئید میتواند تأثیر مستقیم بر مکانیسمهای تولید ATP (مکانیسم اصلی تولید انرژی بدن) داشته باشد و در نتیجه منجر به خستگی شود.
آزمایش هورمون تیروئید
کمبود ویتامین D
میزان پایین ویتامین D در بعضی از افراد مبتلا به خستگی مزمن مشاهده شده است. همچنین مشخص شده است که متعادل کردن میزان پایین ویتامین D در این بیماران، علائم را بهطور قابلتوجهی بهبود میبخشد. اعتقاد بر این است ویتامین D با یک سری مکانیسم میتواند علائم خستگی را بهبود بخشد. ویتامین D در فرآیند تولید انرژی در بدن نقش دارد. تحقیقات نشان داده است که مقادیر پایین ویتامین D با عملکرد میتوکندری ضعیف مرتبط است و بنابراین میزان انرژی را کاهش میدهد. میتوکندریها بخشی از سلول درگیر در تولید ATP (مکانیسم اصلی تولید انرژی بدن) هستند. ویتامین D همچنین برای هموستاز کلسیم مورد نیاز است که تراکم استخوان و گردش خون را پشتیبانی میکند. کمبود ویتامین D منجر به از بین رفتن مواد معدنی اسکلتی و ضعف عضلانی میشود. اعتقاد بر این است که خستگی مزمن، در نتیجه خستگی عضلانی اتفاق میافتد که احتمال بروز آن بیشتر از ضعف عضلانی است. علاوه بر این، ویتامین D همچنین در حمایت از عملکرد ایمنی با تنظیم پایین سیتوکین، سلول کمک کننده T و فعال سازی NF-kB دخیل است، بنابراین پاسخهای ایمنی متمایل به التهاب را کاهش میدهد و عملکرد ایمنی را افزایش میدهد.
آزمایش ویتامین D
هورمون آدرنال
هورمونهای آدرنال -عمدتاً کورتیزول- رابطه مستقیم با خستگی دارند. مطالعات نشان میدهد که عملکرد ضعیف محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA)، و همچنین هیپوکورتیزولیسم (کاهش میزان کورتیزول) در بعضی افراد مبتلا به خستگی دیده میشود.
تستهای موجود
اختلال در تنظیم ملاتونین
یک شکایت رایج بیماران مبتلا به خستگی، اختلال خواب است. هورمون ملاتونین در تنظیم ریتم شبانهروزی نقش قابلتوجهی دارد و چرخه خواب و بیداری را تنظیم میکند. در حالت ایدهآل میزان ملاتونین در انسان باید با شروع تاریکی شروع به افزایش کند و در نیمه دوم شب دوباره کاهش یابد. این الگو ممکن است در بیماران مبتلا به خستگی تغییر کند. مطالعات نشان دادهاند که میزان ملاتونین در واقع در برخی از افرادی که از خستگی رنج میبرند افزایش یافته است. تصور میشود که این افزایش در میزان ملاتونین به دلیل اختلال در تنظیم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) میتواند باشد، با این حال این تئوری هنوز تأیید نشده است.
آزمایش ملاتونین بزاق
مشکلات گوارشی
خستگی مداوم، و بهویژه سندروم خستگی مزمن (CFS)، میتواند با اختلال ایمنی به دلیل ایجاد میزان سیتوکین متمایل به التهاب، و افزایش استرس اکسیداتیو در بیماران مبتلا به این بیماری مرتبط باشد. در بیماران مبتلا به سندروم خستگی مزمن، احتمال افزایش میزان IgA بیشتر است. میزان افزایش IgA سرم بهطور مستقیم با شدت علائم مرتبط است. میزان انتروباکتریها نیز در بیماران مبتلا به CFS بهطور قابلتوجهی بالاتر است. اعتقاد بر این است که انتروباکتریها در اتیولوژی CFS دخیل هستند. افزایش نفوذپذیری روده یا “نشت روده” به انتروباکتریها اجازه میدهد تا از اپیتلیوم روده عبور کنند و تولید سیتوکین متمایل به التهاب و استرس اکسیداتیو را افزایش دهند؛ و در نتیجه باعث ایجاد التهاب عصبی مرکزی شوند. نشت روده میتواند علت اصلی CFS باشد که به گونههای انتروباکتری اجازه میدهد تا به روده نفوذ کنند یا ممکن است در نتیجه CFS ایجاد شود که در آن فعالسازی مسیرهای پیشالتهابی مانند افزایش تولید سیتوکین و NFκΒ ممکن است باعث شل شدن تقاطعهای تنگ در پوشش اپیتلیال شود. تحقیقات نشان داده است که خستگی و سایر علائم CFS، با درمان نفوذپذیری روده کاهش مییابد.
تستهای موجود
علت خستگی شما چیست؟
بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی و همچنین سبک زندگی میتوانند باعث خستگی شما شوند و تشخیص علت آن را دشوار کنند. در برخی موارد امکان دارد یک راهکار ساده و آسان باعث حل این مسئله شود، مثلا اجتناب از مصرف کافئین در زمان خواب. اما علل دیگر، مانند بیماری قلبی، جدی هستند و لازم است بلافاصله درمان طولانیمدت را برای آنها شروع کنید. پزشکان میتوانند در بررسی مشکلات سلامتی و همچنین رژیم غذایی، ورزش و سایر عادات سبک زندگی به شما کمک کنند. تستهای پاتولوژی میتواند اطلاعات کلیدی در مورد علل احتمالی این عارضه در اختیار شما و پزشکتان بگذارد تا بر اساس یافتههای آنها بتوانید روش درمان مناسب و مؤثر را اتخاذ کنید.