آزمایش کربندیاکسید (CO2) خون مقدار گاز موجود در خون را بررسی میکند. اگر سطح کربندیاکسید بیشاز حد بالا برود یا خیلی پایین بیاید، نتایج آزمایش نشان میدهند که احتمالاً به بیماری خاصی مبتلا هستید که نیاز به تشخیص و درمان دارد. بدن، گاز CO2 را بهعنوان محصول جانبی تولید میکند. این گاز توسط جریان خون به ششها حمل میشود. در ابتدا به شکل بیکربنات (HCO3) و سپس در حین تنفس بهصورت کربندیاکسید خارج میشود. در یک فرد سالم، مقدار CO2 در خون در محدوده طبیعی باقی میماند و هیچ مشکلی ایجاد نمیکند.
در این مقاله خواهید خواند چرا پزشکان آزمایش کربندیاکسید را تجویز میکنند و نتایج آزمایش چه نوع بیماریها یا ناهنجاریها را نشان خواهد داد.
هدف از انجام تست CO2 خون
بهطور معمول، آزمایش خون CO2 همراه با یک پانل الکترولیت که سطوح سدیم، پتاسیم و کلرید را اندازهگیری میکند، یا بهعنوان بخشی از پانل متابولیک انجام میگیرد. الکترولیتها بخش جداییناپذیر از بدن هستند که تعادل مایعات را تنظیم کرده و سطوح اسید-باز (pH) را در سطح مناسب حفظ میکنند.
علاوهبر این، پزشک ممکن است از این آزمایش برای بررسی شرایطی که بر کلیهها، کبد، فشار خون و موارد دیگر تأثیر میگذارند، استفاده کند. همچنین ممکن است بهعنوان یک آزمایش مفید برای ارزیابی اثرات برخی داروها مورد استفاده قرار بگیرد.
گاهیاوقات اندازهگیری میزان دیاکسیدکربن در عروق خونی همراه با مقدار HCO3 در رگهای خونی کاربردیتر است. این اغلب در افراد مبتلا به اختلال ریوی کاربرد دارد و برای تعیین میزان عملکرد ریهها استفاده میشود. این آزمایش گاز خون یا آزمایش خون شریانی (ABG) نامیده میشود و خون بهجای رگها از شریانها گرفته میشود.
خطرات و موارد منع انجام
آزمایش خون دیاکسیدکربن باید همانند آزمایشهای خونی باشد که قبلاً انجام دادهاید و خطرات مرتبط با آن معمولاً کم درنظر گرفته میشود. در برخی موارد ممکن است گرفتن نمونه خون در اولین تلاش برای تکنسین یا پزشک دشوار باشد.
بهعنوان مثال، اگر مکانیابی رگها دشوار باشد یا هنگام خونگیری رگ موقعیت خود را تغییر دهند، ممکن است سوزن خونگیری بیش از یک بار وارد شود.
احتمال بروز دیگر مشکلات ناشی از خونگیری هرچند پایین، اما وجود دارد و شامل موارد زیر است:
احساس گزگز خفیف در محل ورود سوزن
کبودی در محل خونگیری
احساس سبکی سر یا ضعف
تشکیل هماتوم (تجمع خون در زیر پوست)
خونریزی بیشازحد
احساس ضربان بعد از انجام آزمایش، بهخصوص اگر سوزن بیشاز یکبار وارد شود
فلبیت (افروختگی سیاهرگ)
بروز عفونت
بهطورکلی، عوامل خطر و موارد منع انجام در آزمایش کربندیاکسید بسیار کم است.
قبل از انجام آزمایش
حتماً در مورد داروهایی که مصرف میکنید، حتی داروهای بدون نسخه، به پزشک خود اطلاع دهید. داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها یا آنتیاسیدها میتوانند نتایج آزمایش را تغییر دهند و پزشک نیاز دارد که دقیقترین اطلاعات را جمعآوری کند تا بفهمد علت ناراحتی شما چیست.
اگر آزمایشهای دیگری را همزمان انجام میدهید، ممکن است از شما خواسته شود چند ساعت قبل از گرفتن نمونه خون ناشتا باشید.
مطمئن شوید که اطلاعات بیمه و مدرک شناسایی همراه خود دارید تا تأخیری در آزمایش ایجاد نشود. اکثر آزمایشهای خون CO2 اغلب بهعنوان بخشی از روتین آزمایش خون انجام میشوند.
انجام تست خون در کرمانشاه
در کرمانشاه برای انجام انواع آزمایش خون در اسرع وقت و با بالاترین دقت، به مجموعه آزمایشگاهی بوعلی میتوانید مراجعه کنید.
در طول آزمایش
خونگیری در آزمایش خون CO2 بهروش معمول بسیاری از آزمایشهای خون انجام میشود. بهاحتمال زیاد، روی یک صندلی مینشینید و پزشک یک نوار الاستیک را دور بازویتان میپیچد که بهطور موقت جریان خون را محدود میکند و به پزشک اجازه میدهد که رگ را پیدا کند. هنگامی که رگ خونی پیدا شد، قبل از واردکردن سوزن برای کشیدن خون، با استفاده از یک پد الکلی یا یک پنبه مرطوب شده با الکل، محل با یک ماده ضدعفونیکننده تمیز میشود. پس از اینکه سوزن وارد رگ شد، پزشک یا تکنسین یک ویال را در انتهای سرنگ قرار میدهد تا نمونه خون را جمعآوری کند. هنگامی که خون کافی گرفته شد، نوار الاستیک برداشتهشده و یکتکه گاز یا پنبه روی آن قرار داده میشود.
ممکن است از شما خواسته شود که پیش از قراردادن چسب در محل خونگیری بهمدت یک تا دو دقیقه بر روی آن فشار وارد کنید. بهطور کلی این آزمایش تنها چند دقیقه طول میکشد.
تفسیر نتایج
عواملی مانند داروهایی که مصرف میکنید نیز ممکن است در نتایج آزمایش تأثیر بگذارند. بالا بودن سطح کربندیاکسید خون میتواند نشاندهندهی ابتلا به موارد زیر باشد:
کمآبی بدن
استفاده مکرر از داروهایی مانند آنتیاسیدها
ابتلا به بیماریهای ریوی مانند اِدِم ریوی و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
نارسایی احتقانی قلب با مصرف دیورتیک
اختلالاتی که بر غدد فوقکلیوی تأثیر میگذارد؛ مانند بیماری کوشینگ
اختلال در عملکرد کلیه (درعینحال، این عارضه میتواند باعث کاهش CO2 هم بشود)
پایینبودن سطح دیاکسیدکربن، نشاندهندهی موارد زیر است:
مصرف بیشازحد الکل یا مواد مخدر
هیپرونتیلاسیون که باعث آلکالوز تنفسی و اسیدوز متابولیک میشود
سوءتغذیه
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
عوارض ناشی از دیابت نوع یک یا نوع دو مانند کتو اسیدوز (Ketoacidosis)
اختلال در عملکرد کلیهها
نارسایی غده فوقکلیوی مانند بیماری آدیسون
در یک نگاه
آزمایش خون دیاکسیدکربن (CO2) میزان CO2 را در بدن اندازهگیری میکند. سطح کربندیاکسید باید در محدوده خاصی باقی بماند، زمانی که سطح آن بیشاز حد بالا (یا خیلی پایین) باشد، نتایج آزمایش خون میتواند به پزشک در تشخیص و شناسایی بیماری کمک کند. تعدادی از بیماریها و اختلالات وجود دارند که میتوانند باعث تغییر در سطح CO2 شوند، اما همهی نتایج خارج از محدوده طبیعی در آزمایش خون دیاکسیدکربن نشاندهنده یک بیماری جدی نیست. بهعنوانمثال، کمآبی هم میتواند باعث افزایش سطح CO2 شود.
آزمایش خون بهخودیخود ساده است و بهندرت منجربه ایجاد عوارض میشود.